مسئله اقتصاد و ادامه پیشرفتهای علمی باید در اولویت کار مسئولان باشد/ آمریکایی‌ها قابل اعتماد نیستند

به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر انقلاب عصر امروز (یکشنبه) در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام، تحویل مسئولیتهای اجرایی را فرصتی مبارک برای استمرار جهت گیریهای حضرت امام خمینی (رض) در مسائل مختلف کشور خواندند و با تبیین واقعیات تاریخی و کنونی کشور تأکید کردند: مسئله اقتصاد و ادامه پیشرفتهای علمی، باید در اولویت کار همه مسئولان قرار داشته باشد.

حضرت آیت الله خامنه ای در ابتدای سخنان خود با شکر و سپاس به درگاه خداوند متعال به سبب درک یک ماه رمضان دیگر و بهره مندی از برکات آن، گفتند: یکی از وظایف انسان این است که بعد از هر نصرت و تفضل الهی، تضرع و توسل به خدا را افزایش دهد.

ایشان با اشاره به نصرت های پی در پی الهی که شامل حال ملت ایران شده است، افزودند: آخرین مورد از تفضلات الهی، نصرت بزرگ خلق حماسه سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری بود که آثار این حماسه عظیم، بتدریج در بخش های مختلف آشکار خواهد شد.

حضرت آیت الله خامنه ای تقارن حرکت بزرگ سیاسی ملت ایران و ماه مبارک رمضان را یک توفیق خواندند و افزودند: ماه رمضان که ماه رحمت و مغفرت الهی و ماه انابه و توبه است با همه برکات و ادعیه و اعمال خود زمینه ساز توجه و تضرع بیشتر انسان به خداوند متعال است که همه باید از این فرصت بزرگ و استثنایی بیشترین بهره را ببریم.

ایشان، به یاد خدا بودن چه در شرایط سختی و چه در شرایط راحتی و آسایش را ضامن حرکت تکاملی انسان برشمردند و خاطرنشان کردند: این توجه و توسل باید منجر به عمل شود که در این صورت، رکود و سکون و ناامیدی و بازگشت به عقب وجود نخواهد داشت.

رهبر انقلاب اسلامی لازمه چنین عملی را صبر و توکل دانستند و تأکید کردند: صبر به معنای پایداری، مقاومت و فراموش نکردن هدف است و توکل هم یعنی کار را انجام دادن و نتیجه را از خدا خواستن.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به نقش صبر و توکل در اعمال شخصی و همچنین امور مربوط به مدیریت کشور چند عنصر اساسی و اصلی را در بکارگیری این دو مقوله دخیل دانستند و خاطرنشان کردند: اولین عنصر، انتخاب جهت درست و حفظ جهت گیری صحیح است.

ایشان خاطرنشان کردند: اگر جهت گیری ها، غلط انتخاب شود تلاشهای مضاعف، نه تنها ما را به نتیجه ای نمی رساند بلکه از اهداف دور می کند.

حضرت آیت الله خامنه ای در تشریح جهت گیریهای صحیح در مدیریت کشور با یادآوری سخنان خود در مراسم امسال سالگرد امام خمینی (رض) افزودند: همچنانکه آن روز تأکید شد جهت گیریهای صحیح انقلاب و کشور براساس قرائت معتبر امام، در همه زمینه ها مشخص است و نیازی به بررسی مجدد جهت گیریها نیست.

ایشان امام را حکیم و فقیهی پخته، خردمند و آگاه خواندند و افزودند: قرائت امام که در سخنان، نوشته ها و آثار ایشان از جمله در وصینامه آن بزرگوار، کاملاً بیّن و آشکار است، به عنوان حجت و شاخص مورد قبول نخبگان، زبدگان، مسئولان و آحاد ملت است البته گاه تفسیر غلطی از دیدگاههای امام ارائه می شود که کار بد و خاطرناکی است.

رهبر انقلاب افزودند: جهت گیریهای صحیحی که امام مشخص کرده است باید در سیاستهای کلان و خرد مدیریتی کشور، نقش برجسته و اساسی ایفا کند.

ایشان در ادامه بحث خود درباره عناصر دخیل در صبر و توکل در مدیریت کشور بکارگیری همه ابزارها و نیروها و نیز اولویت بندی را مورد توجه قرار دادند و سپس به بررسی کلی واقعیتهای موجود در کشور پرداختند.

حضرت آیت الله خامنه ای، در مقدمه این قسمت از سخنانشان، مقاطع تحویل مسئولیتها و دولتها را مقاطعی خوب و مبارک خواندند و افزودند: ورود عناصر، دیدگاهها، ابتکارات و  سلایق جدید به «میدانِ جابجایی قدرت» عید و فرصت بزرگی است که باید از آن بخوبی استفاده کرد.

ایشان افزودند: بحمدالله جابجایی مسئولیتها در ایران اسلامی بجز سال 88 که برخی خطای بزرگی کردند و کشور را به لب پرتگاه بردند، همواره با آسایش، شادکامی و خوبی همراه بوده است.

رهبر انقلاب تأکید کردند: مجموعه، عناصر و گروهی که با فکرها و ابتکارات جدید وارد میدان می شوند باید با استفاده از کارهای انجام شده بنای رفیع کشور را بالاتر ببرند.

حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به کارهای فراوان و کارهای برجسته دولت فعلی افزودند: هر مجموعه باید به مجموعه قبل از خود نگاه مثبت داشته باشد و چقدر ارزشمند است اگر دولت بعدی نیز همین مقدار یا بسیار بیشتر از این، از خود فعالیت و تلاش نشان دهد.

رهبر انقلاب سپس در نگاهی کلان به اوضاع کشور 7 واقعیت را مورد توجه قرار دادند.

موقعیت جغرافیایی ممتاز، «تاریخ پرافتخار و تمدن کهن و ریشه دار»، «ثروتها و ذخائر طبیعی و استعداد برجسته انسانی» سه واقعیت نخستینی بودند که رهبر انقلاب به آنها اشاره کردند.

حضرت آیت الله خامنه ای در تشریح واقعیت چهارم افزودند: ایران در دو سه قرن اخیر از ناحیه استبداد و دیکتاتوری داخلی و «نفوذ و تهاجم فرهنگی و سیاسی خارجی»، ضربه های سختی خورده است که در هر گونه تحلیل کلان شرایط، باید مورد توجه قرار گیرد.

ایشان از بیداری ملی و عمومی در سه مقطع مشروطیت – نهضت ملی شدن نفت و انقلاب اسلامی به عنوان واقعیتی دیگر نام بردند و خاطرنشان کردند: قیام ملی در مشروطیت و نهضت ملی شکست خورد اما پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی پاسخ قاطعی بود به ضرباتی که ایران از ناحیه تهاجم بیگانه دریافت کرده بود.

حضرت آیت الله خامنه ای تجربه حرکت پیروزمندانه در عرصه های مختلف سیاسی – اقتصادی، علمی و فرهنگی را ششمین واقعیتی برشمردند که باید در نگاه کلان به کشور، مد نظر قرار گیرد.

ایشان افزودند: پیشرفت اعجاب برانگیز علمی – تأثیرگذاری غیرقابل انکار در مسائل مهم منطقه ای و بالتبع در مسائل جهانی – پیشرفتهای شگفت انگیز در سازندگی و چرخش کلان و 180 درجه ای فرهنگی نسبت به دوران طاغوت از جمله نشانه های حرکت پیروزمندانه 30 سال اخیر است.

رهبر انقلاب مردم سالاری دینی و مردم سالاری سالم را از بزرگترین موفقیتهای سیاست داخلی برشمردند و افزودند: دست بدست شدن سالم و واقعی قدرت اجرایی و تقنینی آن هم بدون خدعه ها و شگردهای رایج در غرب، مدل جدید و ارزشمندی است که ملت ایران و نظام اسلامی به دنیا عرضه کرده است.

ایشان در زمینه پیشرفتهای داخلی به آینده پر امید و نسل جوان پرنشاط کشور اشاره کردند و در حاشیه این مسئله افزودند: موضوع تحدید نسل، خطر بزرگی است که به گفته متخصصان و کارشناسان، ایران را دچار پیری عمومی و مشکلات فراوان می کند و باید جلوی آن را بگیریم.

رهبر انقلاب در همین زمینه خواستار توجه بیشتر نمایندگان مجلس به تقویت طرحی شدند که در زمینه تحدید نسل در مجلس در دست بررسی است.

آخرین واقعیتی که حضرت آیت الله خامنه ای در نگاه کلان خود به کشور مطرح کردند جبهه عریض و طویل دشمنان و معاندان جمهوری اسلامی بود.

ایشان خاطرنشان کردند: ارتجاع، استکبار، برخی سردمداران غربی و برخی مسئولان ضعیف دولتهای منطقه ای، در مقابل ملت ایران، جبهه گسترده ای ایجاد کرده اند که تاکنون در مقابل هیچ کشوری ایجاد نشده است.

رهبر انقلاب اسلامی سپس هفت واقعیت بیان شده را، مشخص کننده راه آینده برشمردند و تأکید کردند: واقعیات یاد شده نشان می دهد که دهه کنونی می تواند واقعاً به دهه پیشرفت و عدالت تبدیل شود که در این زمینه ابتکارات و فعالیتهای مسئولان و مدیران، فرصت و نعمتی الهی بشمار می رود.

ایشان در نوعی جمع بندی خاطرنشان کردند: برای استمرار پیشرفت و ادامه حرکت به سمت اهداف آرمانی، باید با تکیه بر صبر و توکل و ایستادگی در مقابل جبهه دشمنان، ساخت قدرت ملی و درونی را استحکام ببخشیم.

رهبر انقلاب اسلامی در تشریح عناصر ساخت و قدرت درونی، بر لزوم عزم راسخ مردم و  مسئولان و متزلزل نشدن آنان در مواجهه با مشکلات و دشمنی ها تأکید و خاطرنشان کردند: مسئولان نباید به هیچ وجه در مقابل اخم و ترش رویی دشمن در عرصه های سیاسی، اقتصادی و تبلیغاتی دچار تزلزل شوند.

حضرت آیت الله خامنه ای درخصوص اولویت های کنونی کشور تأکید کردند: مسئولان کلان، و سیاستگذاران و همه مسئولان کشور باید در شرایط فعلی تمرکز و توجه خود را بر دو اولویت اصلی یعنی مسئله اقتصاد و پیشرفتهای علمی قرار دهند.

ایشان گفتند: حماسه اقتصادی یکی از بخش های شعار امسال بود که امیدواریم همانگونه که حماسه سیاسی تحقق یافت، حماسه اقتصادی نیز با همت مسئولان انجام گیرد.

رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: البته حماسه اقتصادی کار کوتاه مدت نیست اما باید شروع شود.

حضرت آیت الله خامنه ای درخصوص اولویت دیگر یعنی پیشرفت های علمی، افزودند:  سرعت پیشرفت علمی کشور در ده سال گذشته بسیار خوب بود و نباید کُند شود زیرا برای رسیدن به سطح مطلوب و خطوط مقدم دانش جهانی، نیازمند حفظ این سرعت مطلوب هستیم.

موضوع دیگری که رهبر انقلاب اسلامی در بخش پایانی سخنان خود به آن اشاره کردند، موضوع تعامل با دنیا بود.

حضرت آیت الله خامنه ای افزودند: ما همواره معتقد به تعامل با دنیا بوده و هستیم اما نکته مهم در تعامل با دنیا، شناخت طرف مقابل و درک اهداف و شگردهای اوست زیرا اگر او را به درستی نشناسیم، پشت پا خواهیم خورد.

ایشان تأکید کردند: در تعامل با دنیا، نباید عملکرد دشمنان خود را از یاد ببریم حتی اگر بنابر مصالحی، آن را به روی او نیاوریم.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اظهارات اخیر امریکاییها برای مذاکره با ایران، گفتند: در ابتدای امسال هم گفتم که به مذاکره با امریکا خوش بین نیستم، اگرچه در سالهای گذشته مذاکره در مسائل خاصی همچون عراق را منع نکردم.

حضرت آیت الله خامنه ای تأکید کردند: امریکاییها غیرقابل اعتماد و غیرمنطقی هستند و در برخوردهایشان صادق نیستند.

ایشان افزودند: موضع گیری مسئولان امریکایی در همین چند ماه گذشته، بار دیگر ضرورت خوش بین نبودن به آنها را تأیید کرد.

حضرت آیت الله خامنه ای تأکید کردند: در تعامل با دنیا، هنر این است که بتوانید راه خود را ادامه دهید بدون آنکه طرف مقابل بتواند مانع حرکت شما بشود و اگر تعامل با دنیا منجر به برگشت از مسیر شود، یک خسارت است.

رهبر انقلاب اسلامی همچنین مسائل منطقه را نیز مهم ارزیابی و خاطرنشان کردند: این مسائل باید مورد توجه مسئولان باشد.

چرا اصلاح‌طلبان از بازگشت عارف به دنیای سیاست نگرانند؟

به گزارش مشرق، در روزهای اخیر خبرهایی درباره احتمال تشکیل یک حزب سیاسی به نام "امید ایرانیان" توسط دکتر عارف منتشر شده که با واکنش منفی بسیاری از چهره های اصلاح‌طلب مواجه شده است.

 عارف هدف از تشکیل این حزب را انسجام بخشی به بدنه اصلاح طلبان و آمادگی برای ورود به انتخابات مجلس عنوان کرده که نشان از مرحله جدیدی از فعالیت های سیاسی این چهره مطرح اصلاحات دارد.

پس از کناره‌گیری عارف از کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری که پیرو نامه سید محمد خاتمی اتفاق افتاد، موجی از ابراز مخالفت‌ها با این اقدام خاتمی در میان بدنه اصلاح‌طلبان شکل گرفت.

عارف و حامیانش که با دلخوری از صحنه فعالیت انتخاباتی کنار کشیدند، پس از پایان انتخابات ریاست جمهوری تصمیم گرفته‌اند با آغاز مرحله جدیدی از فعالیت سیاسی، از نقش یک پیرو خارج شده و به عنوان پرچمدار جریان اصلاح‌طلبی وارد مرحله جدیدی از فعالیت سیاسی شوند که انتخابات مجلس آینده می‌تواند محک خوبی برای وزن‌کشی معاون اول دولت اصلاحات باشد.

حامیان عارف معتقدند وی از پتانسیل لازم برای تهیه لیستی از چهره‌های اصلاح‌طلب برای ورود به مجلس برخوردار است و می‌تواند حتی گزینه جدی برای ریاست آینده قوه مقننه باشد.

درعین حال چهره‌های مطرح اصلاحات با نگاه بدبینانه نسبت به ورود مستقل عارف به عرصه سیاست و خروج وی از زیر بار تصمیم‌گیری‌های ملوک‌الطوایفی، معتقدند این اقدام عارف می‌تواند به ایفای نقش در زمین اصولگرایان و انشقاق بیشتر در بدنه اصلاح‌طلبان منجر شود.

انتخاب روحانی کار اسرائیل را دشوار کرده است

گروه بین‌الملل مشرق - مجله آمریکایی «نشنال اینترست» در گزارشی به قلم «پل پیلار» ضمن بررسی باید و نبایدهایی که کشورهای غربی باید در قبال دولت حسن روحانی به آن‌ها متعهد باشند، به نقد دیدگاه‌های افراطی نخست وزیر اسرائیل می‌پردازد.

«پل آر پیلار» عضو ارشد مرکز مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون و عضو ارشد در بخش سیاست خارجی موسسه‌ی بروکینگز می‌باشد. او به مدت 28 سال در آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) خدمت کرده است، و استاد مدعو دانشگاه جورج تاون در مطالعات امنیت و عضو مرکز مطالعات صلح و امنیت بوده است. وی قبل از پیوستن به سیا، جزء فرماندهان ارتش آمریکا در ویتنام بود.

■ باید به اهداف برنامه‌ی اتمی ایران توجه کرد و نه خطرات آن ■ 

در بحبوحه‌ی یک کارزار طولانی که همگی ما را از نرم شدن ایران در دستیابی به سلاح اتمی نا امید کرده بود، اکنون به راحتی می‌توان ذهنیت دور باطل بودن مذاکرات بر سر برنامه‌ی اتمی ایران را از سر بیرون کرد، برنامه‌ای که در واقع از زمان شاه آغاز شده است و همواره پیش بینی‌های غلطی نیز درباره‌ی آن انجام شده است، پیش بینی‌هایی در مورد این که ایران تا چه اندازه به بمب اتمی نزدیک است. برای فهم بهتر این موضوع بهتر است به جای توجه به خطراتی که از سوی ایران وجود دارند، به اهداف این برنامه توجه کرد، چه اهداف بلند مدت و چه اهداف کوتاه مدت، که در واقع موجب ایجاد چنین خطری شده‌اند.

■ انتخاب حسن روحانی، اسرائیل را با مشکل مواجه کرده است■  

اخیراً برخی رخدادها نیز شتاب این گردونه را بیشتر کرده است. یکی از این اتفاقات انتخاب حسن روحانی به سمت ریاست جمهوری است، که در واقع کار افراد تندرو را برای نشان دادن ایران به عنوان یک خطر بالقوه برای کشورهای منطقه با مشکل مواجه کرده است. دشمن اصلی ایران، یعنی دولت بنیامین نتانیاهو، یکی از بهترین دستاویزهای خود یعنی محمود احمدی نژاد را از دست می‌دهد.

■ برنامه‌ی اتمی ایران؛ بهانه‌ای برای منحرف کردن توجهات از موضوع فلسطین ■ 

دولت نتانیاهو از جریانات اخیر برای به نتیجه رساندن نزاع بین اسرائیل و فلسطین خشنود نیست. وزیر امور خارجه‌ی آمریکا، جان کری، برای حل این مشکل مصمم به نظر می‌رسد؛ و اخیراً نیز زمزمه‌هایی از داخل اسرائیل شنیده می‌شود، که شامل سر دبیران روزنامه‌های مهم و وزیران با تجربه نیز می‌شود، مانند رییس سابق شاباک، یووال دیسکین، که ادامه روند دولت فعلی را به ضرر آینده‌ی اسرائیل می‌داند و معتقد است که این موضوع می‌تواند موجب انزوای بین‌المللی اسرائیل و از دست رفتن هویتش به عنوان یک دولت یهودی و دمکراتیک شود. یکی از اهداف اصلی دولت نتانیاهو از به صدا در آوردن آژیر خطر در مورد ایران و این که این کشور را مشکل واقعی خاورمیانه نشان دهد، این است که توجه همگان را از این حقایق در مورد نزاع با فلسطینیان منحرف کند و همه‌ی تلاش‌ها برای خارج کردن نیروهای اسرائیلی از قلمرو فلسطین را خنثی کند. هر گونه تلاش برای حل بحران فلسطین، می‌تواند باعث شود تا مقامات اسرائیل هم چنان این زنگ خطر را به صدا در آورند.

■ اسرائیل سعی دارد تا مذاکرات اتمی را به شکست بکشاند ■ 

بنابراین جای تعجب نداشت که روز یکشنبه و در جریان یک برنامه‌ی تلویزیونی آمریکا، بنیامین نتانیاهو بار دیگر تلاش کرد تا مقامات آمریکایی را از اهداف اتمی ایران بهراساند. درست مانند همیشه او تلاش کرد تا ترس‌های خود را منتقل کند در حالی که از واقعیت‌های اصلی این موضوع غافل بود. او گزارش‌های سرویس‌های اطلاعاتی مهم را مبنی بر این که ایران قصد ساختن سلاح اتمی ندارد و شاید هیچ وقت نیز به این سمت حرکت نکند را همواره نادیده می‌گیرد. تقاضای او برای توقف هر گونه غنی سازی در ایران صرفاً یک مانع تراشی و یک اقدام برای شکست خوردن راه حل دیپلماتیک است.

■ این سلاح‌های اتمی اسرائیل است که برای ایران خطر محسوب می‌شود ■ 

این گونه قدرت نمایی‌ها و مطالبات او از آمریکا و اسرائیل می‌تواند موجب افزایش میل مقامات ایرانی نسبت به بازدارندگی اتمی شود و آن‌ها را نسبت به نیت‌های آمریکا مشکوک کند، او همواره نسبت به این موضوع غافل است که استفاده از گزینه‌ی نظامی می‌تواند نتیجه‌ی عکس داشته باشد و ایران را به سمت تصمیم ساخت سلاح سوق بدهد، حتی اگر در حال حاضر چنین قصدی نداشته باشند. توصیفات او از حکومت ایران، به عنوان یک حکومت در انتظار موعود و یک رژیم افراطی، یک کلیشه‌ی ناپخته است و در راستای اقدامات کارتون وار قبلی اوست، حتی وقتی که مانند سخنرانی در مجمع جهانی سازمان ملل از تصاویر کارتونی استفاده نمی‌کند. او به این نکته توجه نمی‌کند که تنها خطری که در منطقه از سوی یک کشور اتمی برای یک کشور دیگر وجود دارد، همان خطر اتمی اسرائیل علیه ایران است، و نه برعکس.

■ نامه‌ی ۲۹ تن از مقامات اسبق آمریکا به باراک اوباما ■ 

صرف‌نظر از سردرگمی که در اثر این زنگ‌های خطر به وجود آمده است، باید کارهای زیادی در مورد ایران صورت بپذیرد، به خصوص با توجه به نتیجه‌ی انتخابات ریاست جمهوری ایران. برخی از نکات مهمی که باید مد نظر داشت، به تازگی توسط ۲۹ تن از متخصصان و مقامات امنیتی سابق آمریکا (شامل من) در یک نامه‌ی سرگشاده به باراک اوباما گنجانده شده است. در این نامه از انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس جمهور ایران، تحت عنوان یک فرصت بالقوه برای تقویت تلاش‌های دیپلماتیک برای حل اختلاف بر سر برنامه‌ی اتمی ایران، اشاره شده است. در این نامه از دولت خواسته شده تا تلاش‌های خود را برای مهار کردن ایران بر سر برنامه‌ی اتمی و دیگر موضوعات مورد نگرانی آمریکا دو برابر کند.

■ باید پیشنهادهای جدیدی را به ایران داد که بتواند منافع هر دو طرف را تأمین کند ■ 

در مورد برنامه‌ی اتمی، آن‌ها بر این باورند که باید یک پیشنهاد جدید تنظیم شود و مطالبات آمریکا و کشورهای غربی اعم از محدود کردن و تایید کردن ماهیت فعالیت‌های اتمی ایران در آن گنجانده شود و از تحریم‌ها به عنوان یک اهرم برای رسیدن به توافق استفاده شود و نه به عنوان مجازات‌های بی پایان و یا بیانیه‌های سیاسی داخلی. عقب نشستن و منتظر حرکت ایران ماندن در واقع تکرار اشتباهات تاریخی و از دست دادن یک فرصت دیگر در تاریخ روابط با این کشور است.

■ تهدید نظامی نتیجه‌ی عکس در بر دارد ■

همزمان با اتخاذ این اقدامات، پرهیز از اقدامات غیر ضروری نیز واجب است. همانطور که در این نامه ذکر شده است، در حال حاضر نباید هیچ گونه تحریم دیگری علیه ایران وضع شود، چرا که می‌تواند تندروهای درون حکومت ایران را که مخالف توافق اتمی هستند، بر موافقان راه حل دیپلماتیک و طرفداران اعتدال برتری بدهد؛ و از طرف دیگر تهدیدات نظامی نتانیاهو نیز در این برهه از زمان بی فایده است.

اولویت سیاست خارجی روحانی چه خواهد بود؟

گروه بین‌الملل مشرق – پس از انتخاب حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر روحانی در انتخابات یازدهم، شاید قابل توجه‌ترین نکته‌ای که در پیام‌های تبریک خودنمایی می‌کرد، دریافت پیام‌های تبریک از کشورهایی بود که تا پیش از این روابط سرد و بعضا تنش‌زایی طی سال‌های اخیر با ایران داشتند. از پیام‌های تبریک سران کشورهای عربستان، قطر، امارات و بحرین تا اعلام آمادگی فرانسه برای همکاری با دولت روحانی در مسئله سوریه و ابراز احترام آمریکا به نتیجه انتخابات کم‌نظیر ریاست جمهوری یازدهم، همگی واکنش‌هایی بودند که در روزهای پس از 25 خرداد، گمانه‌زنی‌ها درباره اولویت سیاست خارجی دولت آینده را جهت‌دهی می‌کردند.

 

اما تحلیل‌ها عمدتا محدود به دو گذاره احتمالی پیش‌روی دولت دکتر روحانی شد: تعامل با آمریکا، بهبود روابط با کشورهای اروپایی گروه 1+5.

بحث میان مخالفان و موافقان تعامل با آمریکا و پرونده هسته‌ای که هردو از مسائل کلان نظام هستند به اولویت سیاست خارجی تعیین شده از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی و کارشناسان تبدیل و موجب غفلت از دو حوزه بسیار مهم و نیازمند توجه در سیاست خارجی شد: بازسازی روابط با کشورهای همسایه – بویژه کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس – و استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در آسیای مرکزی و قفقاز.

 

روابط ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس – عربستان، بحرین، قطر، امارات، عمان و کویت به همراه اردن که عضو ناظر شوراست – طی چند ساله گذشته با چالش‌های متعددی همراه بوده است. البته مواضع نادرست سران این کشورها در پیوند با آمریکا و رژیم صهیونیستی و کمک به تروریست‌ها مورد انتقاد مقامات ایران بوده و هست، اما این تقابل‌ها موجب از بین رفت بسیاری از زمینه‌های مشترک همکاری و تعامل سازنده در راستای تقویت جایگاه ایران در منطقه شده است.

 

دستاورد مهم تعامل و تفاهم ایران و کشورهای همسایه تغییر الگوی امنیت منطقه است که هم‌اکنون با حضور نیروهای خارجی و تروریست‌ها با بحران و تنش دست به گریبان است و نقش ایران به عنوان قدرت سیاسی – ژئوپلتیک منطقه می‌تواند ثبات از دست رفته را بازگرداند.

موقعیت منحصر به فرد ژئوپلتیک ایران، پتانسیل ارتباط با 15 کشور از خلیج فارس تا آسیای مرکزی و قفقاز را فراهم کرده است که تعامل نزدیک با این مجموعه کشورها، مزیت‌های فراوانی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاست خارجی و ... برای کشور به همراه خواهد داشت. می‌توان گفت روابط با 15 کشور پیرامون ایران در سایه تلاش‌ها برای تعامل با اروپا و یا آمریکا قرار گرفته است که دولت بعدی می‌تواند این فرصت‌های از دست رفته را احیا کند.

 

پایگاه تحلیلی المانیتور نیز در همین خصوص به ایران توصیه می‌کند در بازسازی روابط خود با کشورهای حاشیه خلیج فارس همزمان 3 گام را بردارد:

گام اول: تاکید بر احترام به تمامیت ارضی تمام کشورهای منطقه و حفظ یکپارچگی تمام کشورها در برابر تهدیدات مداوم از سوی آمریکا و اسرائیل در منطقه که کشورهای عربی – و حتی ایران – را به تقسیم و تجزیه تهدید می‌کنند و بدنبال راه‌های اجرای پروژه تجزیه کشورهای مسلمان هستند.

 

گام دوم: رسیدن به توافقنامه امنیتی میان کشورهای منطقه که براساس آن هیچ‌یک اجازه استفاده از حریم هوایی خود را برای حمله به دیگر کشورهای منطقه، ندهند.

 

گام سوم: حضور ایران، عراق و یمن به عنوان عضو ناظر در شورای همکاری خلیج ‌فارس.

 

خراسان بزرگ و زمینه‌های حضور در آسیای مرکزی 

به گزارش مشرق، ایران در آسیای مرکزی و در منطقه «خراسان بزرگ» شامل کشورهای افغانستان، پاکستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان فرصت بسیار بی‌نظیری برای گسترش دامنه نفوذ خود در حوزه فرهنگ و پس از آن اقتصاد دارد که به دلیل اشتراکات فرهنگی و تاریخی می‌توانند بخش‌های فرهنگی سفارت‌های ایران در این کشورها را فعال‌تر کرده و پای بازرگانان ایرانی را نیز به این کشورها باز نمایند. تعامل فرهنگی و اقتصادی طبیعتا موجب پیوند‌های سیاسی و تبدیل شدن این کشورها از همسایه صرف به هم‌پیمان خواهد شد.

ایجاد خطوط ترانزیت میان کشورهای همسایه – ایفای نقش پل ارتباطی میان جنوب و شمال - و تبدیل شدن به «هاب انرژی منطقه» و نگاه به این کشورها به عنوان بازار بالقوه بزرگ برای محصولات ایران از جمله مهمترین دستاوردهای اقتصادی بازسازی روابط با همسایگان خواهد بود که می‌تواند در شرایط تحریم‌های اعمال شده بر کشتی‌رانی و دیگر محدودیت‌های تحمیلی از سوی غرب، به کمک اقتصاد کشور آید.

استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی ایران در پاکستان به عنوان بخشی از هویت خراسان، که اشتراکات هویتی و فرهنگی بسیاری با ایران دارند باید از طریق فعال‌تر شدن دفاتر فرهنگی ایران در ایالت‌های این کشور دنبال شود. تعامل موثر ایران و پاکستان در زمینه مبارزه با تروریسم فعال در این کشور و تامین امنیت مرزهای مشترک بویژه در بحث قاچاق مواد مخدر به داخل کشور، دستاوردهای امنیتی بسیاری برای ایران به همراه خواهد داشت.

 

علاقه قلبی ملت پاکستان به انقلاب اسلامی و روحیه مقاومت ملت ایران و استفاده از پیوند فرهنگی میان دو ملت نیز می‌تواند به بزرگترین سرمایه ایران در شبه‌قاره تبدیل شود و در آینده مذاکرات ایران و قدرت‌های بزرگ، موضع ایران را به موضعی برتر و قدرتمند در چانه‌زنی‌ها تبدیل کند. پیگیری خط لوله انتقال گاز – موسوم به خط لوله صلح - نیز از جمله بهترین راه‌ها و ابتکارات ورود به شبه قاره برای دولت یازدهم خواهد بود که سنگ بنای آن در دولت دهم گذاشته شده است.

دارایی‌ فراموش شده در قفقاز

 

منطقه فراموش شده دیگر قفقاز و ارتباط آن با روسیه است. منطقه قفقاز که تا حدود 200 سال پیش و عهدنامه ننگین گلستان جزو قلمرو و مرزهای ایران بود، از جمله مناطقی است که در سیاست‌ خارجی جمهوری اسلامی کم‌تر به آن پرداخته شده است و در سایه این غفلت، ایالات متحده – و اسرائیل - نفوذ اقتصادی و نظامی خود در این منطقه را چند سالی است که آغاز کرده و ثمره آن مواضع و اقدامات ضد ایرانی برخی کشورهای این منطقه است. احیای نقش ایران در قفقاز و استفاده از ظرفیت رابطه ایران و روسیه در این منطقه، دارایی استراتژیک ایران در آسیای مرکزی خواهد بود. تبدیل روابط ایران و روسیه از حالت دو جانبه به روابط منطقه‌ای در قفقاز و رقابت با نفوذ آمریکا و اخیرا اسرائیل در همسایگان شمالی کشور، قطعا می‌تواند اولویت دستگاه دیپلماسی دولت آینده برای احیای این دارایی استراتژیک فراموش شده باشد.

 

ترانزیت انرژی به اروپا از مسیر آذربایجان، ارمنستان و گرجستان از جمله دیگر راه‌های مقابله با تحریم کشتی‌رانی ایران است که در سایه توافق با روسیه در زمینه تامین انرژی گامی بزرگ در بی‌اثر کردن تلاش‌های آمریکا و غرب برای فلج کردن اقتصاد ایران خواهد بود.

 

کشور مسلمان ترکیه با جمعیتی 70 میلیونی عمدتا مسلمان نیز از جمله کشورهایی است که سیاست تنش‌زدایی و حرکت به سوی گسترش روابط اقتصادی و فرهنگی باشد. حزب عدالت و توسعه حاکم بر ترکیه نیز به دنبال رسیدن به جایگاهی تعیین‌کننده در منطقه است اما بدلیل خلأ موجود میان قدرت‌های منطقه‌ای، آمریکا و کشورهای غربی در قالب ناتو در حال جهت‌دهی سیاست‌های آن هستند که ورود ایران به عنوان قدرت منطقه در تعامل با ترکیه و ایجاد ائتلاف‌های امنیتی و حل اختلاف‌نظرهای موجود، مقامات اسلام‌گرای این کشور را نسبت به پرهیز از تمایل و تعامل خطرساز بر ضد منافع ایران با اسرائیل و ناتو متقاعد خواهد کرد.

 

در جبهه سوریه نیز ترکیه تقریبا به شکست تمام سیاست‌های خود در قبال بحران سوریه معترف است و برای تغییر مواضع خود نیازمند فراهم شدن فرصتی مناسب است که ورود ایران به گفتگو با مقامات این کشور می‌تواند این فرصت را مهیا کند.

 

گرچه بسیاری کارشناسان گفتگو و تعامل با کشورهای غربی و در رأس آن آمریکا را به دلیل قدرت این چند کشور در عرصه سیاست و اقتصاد جهانی اولویت همیشگی سیاست‌ خارجی ایران می‌دانند، اما باید به چند نکته نیز توجه داشت:

 

* در چشم‌انداز 1404 ایران قدرت اول منطقه خوانده شده است که رسیدن به این جایگاه از طریق گسترش همکاری‌ها با کشورهای منطقه امکان‌پذیر خواهد بود و تعامل با غرب لزوما به تبدیل شدن ایران به قدرت اول خاورمیانه کمکی نخواهد کرد. شاهد اینکه برخی کشورهای منطقه که این مسیر را به امید تبدیل شدن به رهبر منطقه طی کردند، هرگز به مقصود نرسیدند.

 

* تبدیل شدن ایران به قدرت اول خاورمیانه و اولویت قرار دادن بازسازی و گسترش روابط ایران و 15 کشور مذکور، در رفتار کشورهای غربی و آمریکا در برخورد با ایران تحولی اساسی ایجاد خواهد کرد و مذاکره از جایگاه قدرت اول منطقه برای ایران با دارایی‌های استراتژیک فراوان و دست برتر در میز مذاکرات، بیش از پیش منافع ایران را تامین خواهد کرد.

 

انتخاب دکتر حسن روحانی دست‌های بسیاری از کشورهای همسایه و غربی را برای همکاری به سوی ایران دراز کرده است که انتظار می‌رود با اولویت‌بندی صحیح و هوشمندانه از این فرصت به بهترین شکل استفاده شود.