گروه سیاسی مشرق- به‌رغم اینکه کشورهای عضو 5+1 از جمله ایالات متحده طی توافق ژنو، پذیرفته‌اند که از طریق همکاری مشترک با دستگاه های قانون گذاری شان، هیچگونه تحریم جدیدی علیه ایران وضع نشود؛ امّا بار دیگر بحث ها در رابطه افزایش تحریم ها به میان آمده است. همزمان با انجام مذاکرات کارشناسی بین نمایندگان ایران و 5+1، «خبرگزاری رویترز» از صدور فرمان جدید «وزارت بازرگانی آمریکا» در تحریم سه شرکت بدلیل، تلاش برای صادرات کالاهای تحریمی به ایران خبر داد. طبق این گزارش، شرکت های «پویا ایرلاین» ایران، «3 کا» ترکیه و «تجارت بین الملل آدائرو» در آمریکا، بخاطر تلاش برای انتقال دو موتورجت تجاری ساخت ایالات متحده به ایران مورد تحریم قرار گرفتند و به مدت 180 روز؛ از نقل و انتقال تمامی کالاهای صادراتی آمریکا منع شدند. [1]
همچنین، ارائه یک طرح تحریمی جدید در سنای آمریکا و اقبال ناگهانی سناتورهای هر دو حزب آمریکایی به آن، درست یک روز قبل از نهایی شدن توافق جدید کارشناسان ایران و 5+1؛ در کانون توجّه ها قرار گرفته است. این طرح در واقع، طرح جدیدی نبود بلکه بعد از نهایی شدن توافقنامه ژنو در آذرماه، توسّط «رابرت منندز» (رئیس کمیته روابط خارجی سنا) و سناتور «مارک کرک» ارائه شده بود. البته خود این طرح، بهبود یافته طرح دیگری بود که همین افراد قبل از مذاکرات دور ششم ژنو، آن را برای افزایش قدرت چانه زنی «جان کری» پیشنهاد داده بودند.
ارائه کنندگان طرح جدید خواسته اند، چنانچه ایران از انجام صحیح تعهداتش در توافقنامه ژنو تخطّی کند، دولت آمریکا تحریم هایی که منجر به صفر شدن صادرات نفتی ایران می شود؛ را اعمال کند.همان موقع، «هری رید» - رهبر اکثریت دموکرات سنا- به موازات طرح پیشنهادی «منندز»، «قانون 14» را برای تحریم ایران در صورت عدم انجام توافقنامه ژنو مطرح کرده بود. [2] خبر ارائه طرح جدید «منندز- کرک»، تنش ها در ایران را در پی داشت ولی به این دلیل که تنها 26 سناتور حامی آن بودند؛ به تدریج برای مدّتی از ذهن ها پاک شد.
طبق متن توافق ژنو، آمریکا موظف بود، بواسطه همکاری با دستگاه تقنینی آمریکا، از تصویب یا اعمال هر تحریم جدیدی علیه ایران مانع شود
اما در حال حاضر، سنا در تلاش تصویب تحریم جدیدی است که اوباما نتواند آن را وتو کند
با این وجود، امروز مسئله کمی تفاوت کرده است، چرا که «خبرگزاری رویترز» همزمان با شروع مذاکرات کارشناسی دو طرف، طی گزارشی اعلان نمود که حامیان تحریم های جدید در سنا بطور ناگهانی به 56 تن رسیده است. [3] به فاصله یک روز بعد، شبکه خبری «CNN» به نقل از یک کارمند سنای آمریکا اعلام کرد که تعداد حامیان طرح «منندز- کرک» رسماً به 59 تن رسیده است.با این همه، آنچه نگرانی ها را افزایش می داد، این بود که «CNN» به نقل از یک منبع مطّلع، گزارش داده بود که حامیان طرح؛ بطور غیررسمی به 77 نفر رسیده اند و در صورت رأی گیری علنی بیشتر هم خواهند شد.[4]
جالب اینکه، کمتر از 24 ساعت بعد از اعلام خبر افزایش حامیان طرح «منندز- کرک» به 59 نفر (به روایت دیگر 77 نفر)، «عراقچی» از نهایی شدن حل اختلافات ایران و آمریکا درباره تفسیر حقوقی از متن توافقنامه ژنو خبر داد. [5] قبل از آنکه «عراقچی» خبر پایان موفقیت آمیز مذاکرات کارشناسی در «ژنو» را خبری کند، «روزنامه وال استریت ژورنال» به نقل از مقامات دیپلماتیک آمریکا مدعی شد که به پشت پرده و محتوای اصلی مذاکرات کارشناسی دست یافته است.
«نفتالی بن دیوید» در مقاله اش برای این روزنامه نزدیک به محافظه کاران آمریکا گفت که توافق اخیر، در حقیقت پاسخی در جهت رفع نگرانی های نمایندگان کنگره آمریکا، درباره طرح «اقدام مشترک» - توافقنامه ژنو- بوده است. «وال استریت ژورنال» نوشت: «مقامات آمریکا روز جمعه بطور دقیق توضیح ندادند که مسئله سانتریفوژها و اراک چگونه مورد رسیدگی قرار گرفته است. در عین حال، این مقامات گفتند، این توافق به نگرانی هایی می پردازد که بسیاری در کنگره ابراز کرده اند». [6] این در حالیست که «عراقچی» طی برنامه «گفتگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما»، در توضیح محورهای مذاکرات کارشناسی اذعان کرد که؛ ایران به نگرانی های طرف مقابل در رابطه با نصب یک سانتریفیوژ نسل دوم در «نطنز» و فعالیت «راکتور آب سنگین اراک» پرداخته است. [7] تطبیق این دو خبر، احتمال صحت گزارش «وال استریت ژورنال» را بالا می برد.
«توماس پیکرینگ» [8] (دستیار سابق وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی) و «جیم والش» (تحلیل گر ارشد مؤسسه ماساچوست) طی تحلیلی برای «روزنامه دنورپست» آمریکا با اشاره به سوابق تحصیلی «جواد ظریف» در «دانشگاه دنور»، وی را "کلیدی ترین بازیگر رقص دیپلماتیک کنونی" خواندند.
آنها با اشاره به این موضوع که تحریم های جدید می تواند موجب مرگ توافقنامه ژنو شود، تلویحاً به سناتورها گوشزد کردند که، در حال حاضر باید از هرگونه تخریب جایگاه "عنصر کلیدی مذاکرات" (: ظریف) پرهیز کرد؛ و در عوض می توان، طرح «منندز- کرک» را در حالت تعلیق نگاه داشت: «ایران در صورت اقدام سنا برای افزایش تحریم ها، موضع مذاکراتی اش را سخت تر می کند یا حتی، ممکن است میز مذاکره را ترک کند. حرکت هوشمندانه تر سنا، این خواهد بود که این طرح را تا زمانیکه واقعا لازم نباشد؛ به رأی نگذارد» [9] و به احتمال بسیار بالا، این دقیقاً همان راهی است که سنا خواهد پیمود.
خبرها حاکی از حمایت 77 سناتور از طرح تحریمی جدید هستند که در این حالت، با حمایت دو سوم نمایندگان سنا از طرح، مصوبه سنا بدون تأیید «کاخ سفید» هم به قانون لازم الاجراء تبدیل خواهد شد. این موضوع یک معنای واضح دارد، اینکه در اینصورت، حتی اگر «باراک اوباما» بخواهد، نمی تواند آنچنان که در بیانیه اش گفت؛ [10] مصوبه سنا را «وتو» کند.
بنابر این، خیلی زود بعد از اینکه «اوباما» تصویب تحریم جدید را یک خطر دانست و همزمان، سناتورها به ابزار جلوگیری از وتوی «کاخ سفید» نزدیک شده بودند؛ «هری رید»، (رهبر اکثریت سنا) که در حکم «رئیس موقت سنا» است، از به رأی گذاشتن این طرح جنجالی جلوگیری کرد. [11] از ما نخواهید که این شوی مشترک سنا و کاخ سفید را باور کنیم، این درست شبیه آن است که؛ وسط یک نمایش تراژیک، گریه کنید!
طرح سنا این است که با تعلیق تصویب طرح تحریمی جدید، ایران را در برزخ نگه داشته و این چماق را حفظ کند
یک افسر اطلاعاتی اسرائیل در تشریح موفقیت های مذاکرات گفته بود: ما توانستیم در مذاکرات، بحث کاهش تحریم ها را به عدم افزایش تحریم ها تبدیل کنیم
هر رید (رئیس موقت سنا) در حالیکه چندی پیش خودش طرح تحریمی جدید علیه ایران پیشنهاد داده بود،در آستانه جدی شدن تصویب تحریم جدید در سنا از به رأی گذاشتن آن ممانعت به عمل آورد!
بیایید منصفانه قضاوت کنیم، سایه سنگین این «چماق بزرگ» تا چه حدّ می توانسته؛ بر نتیجه مذاکرات کارشناسی تأثیرگذار باشد؟ آیا این فرآیند، یک "بازی روانی قهارانه" علیه دیپلمات های «جمهوری اسلامی» نبوده است؟ اینجا، در اصل یک سناریوی پایه ای وجود دارد، اینکه همیشه باید یک چماق برای پیشبرد مذاکرات وجود داشته باشد و تا موقعی که؛ ایران بطور اثرگذار علیه این چماق واکنش نشان ندهد، سناریو ادامه دارد. «رابرت منندز»، طراح اصلی تحریم های جدید طی مقاله اش در «روزنامه واشینگتن پست» درباره این موضوع نوشت، مخالفان تحریم بیشتر از ترک میز مذاکره توسط ایران هراسناک هستند؛ ولی اشتباه می کنند، چون ایرانی ها با تحریم های بیشتر، صندلی مذاکره را رها نخواهند کرد.
وی می نویسد: «ایران باید بداند، در شرایطی که در مسیر مذاکرات بخوبی از عهده تعهدات داده شده برنیاید، با جریمه های بیشتر و جدی تر روبرو خواهد شد. در اینصورت، از کشورها خواسته می شود که میزان نفت خریداری شده از ایران را کاهش دهند و تحریم های جدید؛ علیه بخش های معادن، مهندسی و ساختمان سازی ایران اعمال شود. «محمدجواد ظریف» در گفتگو با «تایم» تأکیده کرده بود که تصویب تحریم های بیشتر، به معنای «مرگ مذاکرات» است؛ امّا به نظر من، خلاف این مسئله مصداق دارد(خلاف این مسئله اتفاق افتاد)». [12]
پاس گل سنا به کاخ سفید برای فشار بیشتر به دیپلماسی ایرانی
رابرت (باب) منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و طراح اصلی تحریم های جدید در کنار اوباما
جمله: «خلاف این مسئله مصداق دارد»، به چه معناست؟ به این معناست که مذاکره کنندگان ایران از زمانیکه توافقنامه ژنو را امضاء کردند تا برهه ای که به یک تفسیر مشترک از متن ابهام آلود ژنو رسیدند، حدّاقل 5 مرتبه با تحریم جدید یا اقدام برای تحریم جدید مواجه شدند؛ امّا در مقام عمل، هیچ واکنش معناداری صورت نگرفت. اگر واکنش مناسبی بود، الآن شاهد تهدید به تحریم های بیشتر، آن هم توسط سنای آمریکا با اکثریت دموکرات ها؛ نبودند.
پی نوشت ها:
1- «آمریکا تحریم جدیدی علیه ایران وضع کرد»- «پایگاه خبری- تحلیلی تابناک» به نقل از «خبرگزاری رویترز»- 17/10/1392
2- «تلاش سنای آمریکا برای تحریم های جدید علیه ایران»- «Press Tv»- 30/9/1392
3- «افزایش غیرمنتظره حامیان تحریم های جدید ایران در سنای آمریکا»- «پایگاه خبری- تحلیلی تابناک» به نقل از «خبرگزاری رویترز»- 19/10/1392
4- «تحریم های جدید در سنای آمریکا نمایشی یا واقعی؟»- «روزنامه کیهان» به نقل از «CNN News»- 21/10/1392
5- «عراقچی: تمامی اختلافات درباره اجرای توافقنامه به پایان رسید/ وزارت خارجه آمریکا: گزارشات درباره اینکه همه چیز نهایی شده، درست نیست!»- «پایگاه خبری- تحلیلی رجاء» به نقل از «خبرگزاری رویترز»- 21/10/1392
6- «مقام های آمریکایی: در متن تفسیری جدید، بدنبال رفع دغدغه های کنگره بودیم»- «پایگاه برآورد راهبردی ایران هسته ای» به نقل از «روزنامه وال استریت ژورنال»- 23/10/1392
7- عراقچی در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما: «تفسیر طرف مقابل بسیار مضیغ بود ... طرف مقابل تفسیرهایی را ارائه می‌کرد که مذاکرات کارشناسی را با وقفه همراه کرد. در این میان ورود یک سانتریفیوژ جدید در نطنز که حق ما بود، مسئله را دشوارتر کرد. مشاجرات تندی در این زمینه در مذاکرات اخیر کارشناسی ایجاد شد، ما هیچ تفسیری که حق «تحقیق و توسعه» کشورمان را محدود کند، قائل نیستیم ... «راکتور آب سنگین اراک»، هنوز در مرحله ساخت قرار دارد و به بهره برداری نرسیده است. براساس توافق ژنو دیگر چیز جدید در طول دوره گام اول در «اراک» نصب نخواهد شد، تا نگرانی های «اراک» رفع شود»- «خبرگزاری فارس»- 22/10/1392
8- توماس پیکرینگ: متولد 5 نوامبر 1931. وی به مدت چهار دهه در دستگاه دیپلماسی ایالات متحده فعالیت داشته است. وی سفیر آمریکا در روسیه، رژیم صهیونیستی، هندوستان، اردن، سازمان ملل، السالوادور و نیجریه بود. در فاصله سال های 1997 تا 2000 م. معاونت وزارت خارجه در امور بین الملل را در اختیار داشت و مسئولیت «Career Ambassador» که از عالی رتبه ترین مقامات دستگاه سیاست خراجی به حساب می آید؛ را بر عهده گرفته است
9- «سنا باید با هوشمندی، تصویب طرح را در تعلیق نگاه دارد»- «توماس پیکرینگ»، «جیم والش»- «پایگاه خبری- تحلیلی دیپلماسی ایرانی» (وابسته به صادق خرازی) به نقل از «روزنامه دنورپست»- 22/10/1392
10- بیانیه اوباما درباره توافق کارشناسان ایران و 5 1 در ژنو روی یک تفسیر مشترک از توافقنامه ژنو: «تحمیل تحریم‌های جدید این خطر را بدنبال دارد که تلاش‌های ما برای حل مسالمت‌آمیز این مساله را بی‌اثر خواهد کرد و من هر طرحی برای تشدید تحریم‌ها در طول مذاکرات را وتو خواهم کرد»- «پایگاه خبری- تحلیلی مشرق»- 21/10/1392
11- «Press Tv»- 23/10/1392
12- «تشدید تحریم ها، ضامن جدیت ایران در مذاکرات است»- «رابرت منندز» (رئیس کمیته روابط خارجی سنا)- «واشینگتن پست»- 21/10/1392/ ترجمه از «پایگاه خبری- تحلیلی دیپلماسی ایرانی»
